Plato

Plato (427–347 TCN) là một trong những triết gia vĩ đại nhất của phương Tây, đồng thời là học trò của Socrates và thầy của Aristotle. Ông không chỉ xây dựng hệ thống triết học có ảnh hưởng sâu rộng mà còn sáng lập Học viện Athens, nơi được xem là đại học đầu tiên trong lịch sử nhân loại.

Các tác phẩm của Plato được viết chủ yếu dưới hình thức đối thoại, với nhân vật trung tâm thường là Socrates. Tư tưởng nổi bật nhất của ông là thuyết Ý niệm (Theory of Forms) – cho rằng thế giới vật chất chỉ là bản sao bất toàn của các Ý niệm thuần túy tồn tại vĩnh viễn ở một thế giới siêu hình. Từ đó, Plato khẳng định tri thức thực sự không đến từ giác quan, mà đến từ khả năng suy tưởng và hồi tưởng của linh hồn. Ông cũng tin rằng linh hồn con người bất tử và từng sống trong thế giới ý niệm trước khi nhập thể, vì vậy học tập là quá trình hồi tưởng lại chân lý đã biết, chứ không phải tiếp thu mới hoàn toàn.

Bên cạnh nhận thức luận, triết học Plato còn nổi bật với các tư tưởng về đạo đức, giáo dục, chính trị và tình yêu. Trong cuốn The Republic, ông mô tả một nhà nước lý tưởng được điều hành bởi triết gia trị vì, nơi mỗi tầng lớp xã hội thực hiện đúng vai trò của mình để giữ gìn công lý.

Trong Symposium, ông diễn giải tình yêu theo quan điểm triết học như một hành trình tinh thần, từ yêu vẻ đẹp hình thể đến yêu linh hồn, và cuối cùng là yêu cái đẹp tuyệt đối – chính là Ý niệm về cái đẹp. Triết học của Plato không chỉ có giá trị học thuật mà còn mang tính nhân văn sâu sắc.

Qua từng trang sách, ông giúp người đọc đặt lại câu hỏi căn bản về chân lý, công lý, linh hồn và mục đích sống. Vì thế, các cuốn sách của ông không chỉ đơn thuần là tài liệu triết học, mà còn là cánh cửa khai mở tư duy, dẫn lối người đọc đến gần hơn với những giá trị vĩnh hằng của con người và vũ trụ.

1. Cộng Hòa (The Republic) – Plato

The Republic là cuốn sách triết học nổi tiếng nhất của Plato, thể hiện đầy đủ thế giới quan, chính trị, đạo đức và nhân sinh quan của ông. Nội dung cuốn sách xoay quanh câu hỏi: Công lý là gì? Từ đó, Plato dẫn dắt người đọc qua các đối thoại giữa Socrates và các nhân vật khác để lý giải khái niệm công bằng, quyền lực, và xã hội lý tưởng.

Một trong những đoạn trứ danh của tác phẩm là ẩn dụ cái hang, minh họa cho sự giác ngộ và tiến trình thoát khỏi ảo ảnh để đến với chân lý. Cuốn sách đề xuất một xã hội lý tưởng được điều hành bởi triết gia trị vì, nhấn mạnh vai trò của giáo dục, linh hồn và lý trí trong việc xây dựng một nhà nước công bằng.

2. Yến hội (The Symposium) – Plato

The Symposium (Yến Hội) là một trong những cuốn sách dễ tiếp cận và thi vị nhất của Plato. Tác phẩm mô tả một buổi tiệc nơi các nhân vật cùng nhau ca ngợi và tranh luận về bản chất của tình yêu.

Qua từng lời kể, Plato khéo léo dẫn dắt độc giả từ tình yêu thể xác đến tình yêu linh hồn và cuối cùng là tình yêu cái đẹp tuyệt đối – chính là ý niệm về cái đẹp vượt khỏi thế giới vật chất. Phần đối thoại của Socrates với Diotima là đoạn đặc sắc nhất trong tác phẩm. Nó làm sáng tỏ quan điểm của Plato về tình yêu như một bậc thang để linh hồn tiến dần đến thế giới ý niệm thuần túy.

3. Ngày cuối trong đời Socrates (Phaedo) – Plato

4. Đối thoại Socratic – Plato

“Đối thoại Socratic” là tuyển tập gồm nhiều cuộc đối thoại triết học kinh điển do Plato viết, với nhân vật trung tâm là Socrates – người thầy vĩ đại của ông.

Cuốn sách bao gồm các tác phẩm ngắn như: Euthyphro (Bàn về sự sùng kính), Apology (Biện hộ của Socrates), Crito (Sự công bằng và nghĩa vụ công dân) và Phaedo (Sự bất tử của linh hồn). Đây là những đối thoại giàu tính nhân văn, lối lập luận phản biện sâu sắc và gợi mở nhiều vấn đề triết học nền tảng như công lý, đạo đức, nghĩa vụ, tri thức, và sự thật.

“Đối thoại Socrates” là cánh cửa dẫn lối cho độc giả đến với trí tuệ cổ điển Hy Lạp.