Albert Camus (1913 – 1960) là một trong những nhà văn, triết gia vĩ đại và có ảnh hưởng sâu rộng nhất của thế kỷ 20. Mặc dù thường bị xếp vào hàng ngũ các nhà triết học hiện sinh, Camus lại kiên quyết từ chối danh xưng này. Thay vào đó, ông được biết đến nhiều nhất với chủ nghĩa phi lý (Absurdism), một triết lý độc đáo xuất phát từ sự đối lập giữa khát vọng bẩm sinh của con người về ý nghĩa, trật tự, và sự im lặng, thờ ơ của vũ trụ trước những khát vọng đó.
Sự phi lý không nằm ở con người hay thế giới một cách riêng biệt, mà ở chính sự mâu thuẫn, khoảng cách không thể vượt qua giữa hai thực tại này. Tuy nhiên, Camus không đưa ra một cái nhìn bi quan hay yếm thế. Ngược lại, ông tin rằng chính việc chấp nhận sự phi lý là điểm khởi đầu cho sự nổi loạn (revolt), tự do và đam mê để sống trọn vẹn từng khoảnh khắc, tạo nên ý nghĩa cho cuộc đời mình bất chấp sự vô nghĩa vốn có.
Tư tưởng này được thể hiện rõ nét trong nhiều sách của Albert Camus, từ tiểu thuyết như Người xa lạ và Dịch hạch đến các tiểu luận triết học như Huyền thoại Sisyphe và Con người phản kháng. Những tác phẩm này không chỉ làm phong phú thêm kho tàng văn học thế giới mà còn khơi gợi những suy tư sâu sắc về thân phận con người trong một thế giới không ngừng biến động.
1. Người xa lạ (L’Étranger, 1942) – Albert Camus
Người xa lạ là một trong những cuốn sách nổi tiếng nhất và là tác phẩm mở đầu cho bộ ba chủ nghĩa phi lý của Camus, cùng với Huyền thoại Sisyphe và vở kịch Caligula.
Tác phẩm thể hiện sâu sắc tư tưởng phi lý: thế giới không giải thích được, vô cảm và không có ý nghĩa rõ ràng. Nhưng chính từ sự vô nghĩa đó, Meursault tìm thấy tự do và sự thức tỉnh trước cuộc sống. Camus muốn nhấn mạnh rằng con người chỉ thực sự sống khi đối diện với cái chết và chấp nhận sự phi lý của cuộc đời.
Ngôn từ giản dị, lối kể chuyện lạnh lùng nhưng ám ảnh, cuốn sách này là cửa ngõ hoàn hảo để tiếp cận triết học Camus.
2. Huyền thoại Sisyphus (Le Mythe de Sisyphe, 1942) – Albert Camus
Được xuất bản cùng năm với Người xa lạ, Huyền thoại Sisyphe là một tiểu luận triết học quan trọng, trong đó Camus trực tiếp trình bày quan điểm về chủ nghĩa phi lý. Ông sử dụng hình tượng Sisyphe, vị vua bị các vị thần trừng phạt phải đẩy một tảng đá lên đỉnh núi, chỉ để nó lăn xuống ngay khi ông vừa đạt đến đỉnh, và lặp lại công việc đó mãi mãi.
Thông qua đó, Camus đặt câu hỏi trung tâm: “Tự tử có phải là giải pháp hợp lý trước một thế giới vô nghĩa?”. Hãy đọc tác phẩm để khám phá câu trả lời của Camus, bạn nhé!
3. Dịch hạch (La Peste, 1947) – Albert Camus
Dịch hạch là một trong những cuốn sách nổi tiếng nhất của Camus, được xem là một tác phẩm kinh điển của văn học hiện đại.
Camus dùng hình ảnh dịch bệnh như biểu tượng của cái ác, của sự phi lý và vô cảm của thế giới. Tuy nhiên, thông điệp chính lại là sự đoàn kết, lòng nhân ái và hành động tích cực của con người.
Đây là tác phẩm thể hiện rõ nhất tư tưởng phản kháng và trách nhiệm đạo đức của Camus, đặc biệt phù hợp với bối cảnh hiện đại sau đại dịch toàn cầu.
4. Lưu đày và vương quốc (L’Exil et le Royaume, 1957) – Albert Camus
Lưu đày và vương quốc là tuyển tập gồm sáu truyện ngắn, mỗi câu chuyện khám phá một khía cạnh khác nhau của sự tha hóa, cô lập và khát vọng kết nối của con người. Các nhân vật trong tập truyện này đều là những “người xa lạ” theo một cách nào đó, bị đẩy vào tình cảnh lưu đày, cả về thể xác lẫn tinh thần, trong chính cuộc sống của họ.
Tác phẩm này như một sự kết tinh của các đề tài Camus từng theo đuổi: phi lý, cô đơn, tự do và phản kháng. Lưu đày và vương quốc thể hiện một giọng văn trưởng thành hơn, tinh tế hơn của Camus, với những hình ảnh ẩn dụ phong phú và những suy tư sâu lắng về thân phận con người trước sự mênh mông của vũ trụ.